1%
Logo akcji 1%

Droga użytkowniczko, drogi użytkowniku!

Fundacja Nowoczesna Polska to organizacja pożytku publicznego działająca na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury. Wesprzyj nasze działania, przeznaczając na nie 1% swojego podatku. Możesz to zrobić, wpisując w zeznaniu podatkowym numer KRS 0000070056.

Dowiedz się więcej

x
Prawo kultury

Prowadzę warsztaty, w ramach których uczestnicy tworzą rozbudowane opisy nowych produktów lub usług (łącznie ze zdjęciami prototypów, itd.). Chcemy publikować te opisy na wolnej licencji by miały szanse stać się inspiracją dla innych. Myślimy o licencji CC BY SA. Czy zasada share-alike ogranicza komercyjne wykorzystanie tych utworów (np. czy firma może sprzedać produkt, który powstanie w wyniku przetworzenia licencjonowanego pomysłu)? Czy korzystając z bardziej liberalnej licencji CC BY nie ryzykujemy, że ktoś komercyjnie „zastrzeże” sobie produkt powstały na podstawie opublikowanej koncepcji? Czy wybór licencji z klauzulą NC będzie dotyczył także twórców (załóżmy, że autorzy są grupą 4 osób – czy mogą opublikować dzieło z zastrzeżeniem niekomercjalnego wykorzystania a sami skomercjalizować swój pomysł)?

Wybór licencji CC wymaga zrozumienia nie tylko postanowień poszczególnych ich wariantów, ale przede wszystkim podstawowych zasad prawa autorskiego. Prawo to nie zakazuje inspiracji. Jest ona dozwolona nawet w przypadku, gdy utwór zostanie udostępniony z klauzulą „wszelkie prawa zastrzeżone”. Prawo autorskie nie chroni idei i zasad, a zatem możliwe jest stworzenie produktu w oparciu o taki sam pomysł, o ile produkt ten nie będzie podobny co do swojej formy. Takie działanie może niekiedy stanowić naruszenie innych przepisów (np. o nieuczciwej konkurencji), ale nie będzie ono stanowić naruszenia prawa autorskiego.

Przedmiotem prawa autorskiego, a w konsekwencji przedmiotem licencji (w tym licencji CC) może być tylko twórczy sposób wyrażenia idei i zasad. W tym przypadku może to być opis produktu, jego projekt, ale także jego postać (wygląd prototypu). Udzielenie licencji na te przedmioty oznacza, że użytkownik nie musi ograniczać się do inspiracji lub kopiowania wyłącznie samych abstrakcyjnych idei. Może on wtedy korzystać z gotowej formy wyrażenia – aczkolwiek nie bez ograniczeń – zgodnie z postanowieniami licencji.

Licencja CC-BY-SA pozwoli na bardzo szerokie, w tym komercyjne wykorzystanie chronionych utworów. Użytkownik będzie musiał jednak spełnić dwa rodzaje obowiązków: (1) podawać określone informacje o utworze, twórcy (licencjodawcy), źródle i samej licencji (klauzula BY) oraz (2) w przypadku korzystania z opracowania, czyli twórczej modyfikacji licencjonowanego utworu udostępniać go na takiej samej licencji (klauzula SA). Klauzula SA nie wyklucza komercyjnego korzystania z utworu i jego opracowań; wymusza tylko przyjęcie bardziej zaawansowanych modeli biznesowych. Trudno przesądzić, czy obowiązek z klauzuli SA rozciągnie się na produkty wytworzone zgodnie z opisem, gdyż nie zawsze muszą to być opracowania tego opisu (a wręcz, będzie to tylko w wyjątkowych okolicznościach).

Z tego samego powodu trudno przesądzić, czy wybór bardziej liberalnej licencji CC-BY zwiększy ryzyko „komercyjnego zastrzeżenia produktu” przez osobę trzecią. Może to być możliwe nawet w przypadku nieudzielenia żadnej licencji, o ile nie podejmiemy działań takich jak rejestracja wzoru przemysłowego lub przynajmniej znaku towarowego (są to prawa własności przemysłowej, a nie prawa autorskie). Natomiast na pewno licencja CC-BY nie zawiera żadnych obowiązków w odniesieniu do opracowań objętego nią utworu – takie opracowanie nie musi zostać udostępnione na wolnej licencji.

Obowiązki licencjobiorcy określone w licencji dotyczą – z definicji – licencjobiorcy. Twórcy opisów produktów będą co do zasady licencjodawcami, gdyż to im przysługują prawa. Udzielenie licencji nie ogranicza licencjodawcy w samodzielnym dysponowaniu utworem w dowolnym celu, o ile nie zostanie udzielona licencja wyłączna (licencje CC są niewyłączne). Co istotne, decyzja o wyborze licencji należy do twórców, a więc uczestników warsztatów (ew. uczestników oraz prowadzącego, jeżeli twórczo przyczynił się do całego dzieła). Organizator warsztatów nie nabywa prawa do ich wyników automatycznie, a jedynie w sytuacji, w której podpisze z uczestnikami stosowne umowy. Jeżeli zatem twórcy przeniosą na organizatora swoje prawa, to po udzieleniu przez niego licencji CC mogą stać się ich licencjobiorcami. Tylko wtedy będą ich dotyczyły wynikające z nich ograniczenia. Możliwa jest także sytuacja, w której twórcy po przeniesieniu praw na organizatora uzyskują indywidualnie ustaloną licencję, a licencja CC dotyczy każdego innego użytkownika (niewyłączność licencji CC oznacza, że licencjodawca może udzielić wybranym osobom innych licencji).