Jesteśmy studentami i w ramach koła naukowego tworzymy film, który zgłosimy do konkursu. W konkursie przewidziano nagrody, ale poza ewentualną nagrodą nie otrzymujemy z tytułu filmu żadnych korzyści. Chcemy wzbogacić nasz film o ścieżkę dźwiękową i w związku z tym mamy następujące pytania: 1. Czy wolno nam wykorzystać utwory jakichś znanych zespołów? 2. Czy zgodne z prawem jest wykorzystanie coveru wykonanego w naszej aranżacji? 3. Czy wykorzystanie utworów muzyki klasycznej (autorstwa kompozytorów, którzy od wielu lat nie żyją) ale w wykonaniu jakiejś orkiestry, byłoby legalne?

Legalne korzystanie z cudzego utworu lub przedmiotu prawa pokrewnego jest możliwe na dwa sposoby. Po pierwsze, w granicach dozwolonego użytku co nie wymaga uzyskiwania zgody uprawnionego. Po drugie, poza zakresem dozwolonego użytku, na podstawie zgody uprawnionego.

Można próbować interpretować umieszczenie w filmie ścieżki dźwiękowej składającej się z cudzych utworów jako dozwolony cytat, ale wiąże się to z poważnymi wątpliwościami, których przyczyny opisaliśmy w odpowiedzi na inne pytanie.

Jeżeli film powstawałby wyłącznie w ramach realizacji celów dydaktycznych lub badań prowadzonych przez uczelnię, w grę mógłby wchodzić dozwolony użytek określony w art. 27 pr. aut. Zgłoszenie filmu do konkursu zmienia jednak tę sytuację, gdyż powoduje jego rozpowszechnianie poza granicami dozwolonego użytku (zwłaszcza, jeżeli w następstwie zgłoszenia, film miałby być publicznie wyświetlany dla nieograniczonej publiczności, w oderwaniu od działalności koła naukowego w ramach uczelni).

W takiej sytuacji pozostaje zatem uzyskanie zgody uprawnionych do wykorzystywanych utworów. Nie ma tu znaczenia, czy te cudze utwory są znane, czy nieznane. Jeżeli utwór wykonywany jest w zmienionej postaci lub we własnej aranżacji, powinno to zostać również uzgodnione z uprawnionym.

Nie trzeba uzyskiwać zgody na korzystanie z utworów, do których prawa już wygasły (trwają one od stworzenia utworu aż do upływu terminu 70 lat licząc od śmierci twórcy). Ale osobom wykonującym utwór (np. muzykom) przysługują osobne prawa pokrewne – do artystycznych wykonań. Producent płyty ma natomiast prawa do tzw. fonogramów. Zatem, korzystanie ze współczesnych nagrań utworów znajdujących się w domenie publicznej również podlega ograniczeniom i wymaga albo zgody uprawnionych, albo korzystania wyłącznie w granicach dozwolonego użytku.

Podobnie nie trzeba uzyskiwać oddzielnie zgody (ponieważ jest już ona udzielona w formie licencji) na używanie utworów muzycznych opublikowanych na wolnych licencjach. Wolne licencje pozwalają na korzystanie z objętych nimi utworów w bardzo szerokim zakresie (najpopularniejsze z nich to Creative Commons-Uznanie Autorstwa oraz Creative Commons-Uznanie Autorstwa-Na tych samych warunkach). Przy czym, wolne licencje zawierają też obowiązki – przede wszystkim uznania autorstwa, czyli odpowiedniego oznaczenia wykorzystanego utworu. Dla licencji Creative Commons-Uznanie Autorstwa-Na tych samych warunkach drugim istotnym obowiązkiem jest to, że opublikowany utwór zależny pozostanie opublikowany na tej samej licencji (film wykorzystujący muzykę nie zawsze będzie utworem zależnym w stosunku do tej muzyki). Inne wolne licencje mogą zwierać inne obowiązki – należy każdorazowo sprawdzić rodzaj licencji na jakiej jest publikowany dany utwór zanim się go wykorzysta i spełnić warunki tej licencji.

W internecie można znaleźć repozytoria takich utworów: po polsku przeglądem takich archiwów jest np. serwis otwartezasoby.pl, a przegląd stron oferujących muzykę na wolnych licencjach można znaleźć choćby na stronach Creative Commons.