1%
Logo akcji 1%

Droga użytkowniczko, drogi użytkowniku!

Fundacja Nowoczesna Polska to organizacja pożytku publicznego działająca na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury. Wesprzyj nasze działania, przeznaczając na nie 1% swojego podatku. Możesz to zrobić, wpisując w zeznaniu podatkowym numer KRS 0000070056.

Dowiedz się więcej

x
Prawo kultury

Autor książki zmarł w 1914 roku. Czy należy jeszcze sprawdzić, czy spadkobiercy mają prawa do danego dzieła?

W Polsce autorskie prawa majątkowe wygasają 70 lat po śmierci twórcy (licząc w pełnych latach). Nie oznacza to jednak automatycznie, że w omawianym przypadku nie istnieją prawa wyłączne do utworu. Takie prawa nie zawsze należą też do spadkobierców twórcy.

Po pierwsze, są kraje w których ochrona trwa dłużej. Może to oznaczać, że w takim kraju prawa będą nadal chronione. Ma to znaczenie w przypadku korzystania z utworów w Internecie, które siłą rzeczy jest ogólnoświatowe.

Po drugie, polskie prawo przewiduje wyjątki od zasady obliczania terminu 70-letniego od śmierci twórcy. Niekiedy liczy się go np. od daty rozpowszechnienia – gdy prawa z mocy ustawy prawa przysługiwały innej osobie niż twórca. W aktualnym stanie prawnym jest tak w przypadku utworów zbiorowych oraz pracowniczych programów komputerowych – a zatem nie w odniesieniu do książek autorstwa jednego twórcy. Przy czym, należałoby sprawdzić jak tę kwestię regulowało ustawodawstwo z dnia powstania utworu co wymagałoby ustalenia brzmienia właściwych przepisów z roku 1914.

Po trzecie, utwory z domeny publicznej często funkcjonują w obrocie w postaci współczesnych opracowań. Jeżeli nie mamy do czynienia z oryginałem, lecz jego twórczą modyfikacją to jest ona osobnym utworem. Taki utwór jest chroniony aż upłynie 70 lat od śmierci jego twórcy.

Po czwarte, prawo autorskie przewiduje specjalne prawa pokrewne dla wydawców wydań naukowych i krytycznych niechronionych utworów. Podobnie jak w przypadku powyższym – jeżeli nie mamy do czynienia z oryginałem utworu lecz jego współczesnym wydaniem naukowym lub krytycznym, to jest ono chronione.

Po piąte wreszcie, wygasanie dotyczy tylko autorskich praw majątkowych, a nie osobistych. Nawet zatem wtedy, gdy korzystamy z utworów, które przeszły do domeny publicznej musimy czynić to w sposób, który nie narusza niemajątkowej więzi twórcy z utworem.

Niezależnie od powyższego trzeba pamiętać, że autorskie prawa majątkowe są zbywalne. Mogły one zostać przeniesione przez samego twórcę za jego życia lub później przez jego spadkobierców. Wskazane powyżej prawa do opracowań oraz prawa pokrewne z definicji przysługiwać będą osobom innym niż twórca oryginału i jego spadkobiercy. Jeżeli zatem ustalimy, że prawa wyłączne nadal istnieją należy się upewnić, czy spadkobiercy twórcy są istotnie właściwymi osobami do kontaktu.

Podsumowując, wniosek, że prawa wygasły jeżeli minęło już ponad 70 lat od śmierci twórcy jest prawdziwy tylko w najbardziej prostych przypadkach.