Wydłużenie okresu przejściowego TRIPS dla LDC

WTO natomiast zrzesza ponad 150 państw, wśród których około trzech czwartych stanowią kraje rozwijające się i słabo rozwinięte (Least Developed Country, LDC). Głęboko ingerujące w wewnętrzne ustawodawstwo i generujące koszty związane z m.in. wprowadzeniem zasady minimum ochrony własności intelektualnej (czyli możliwości wprowadzenia jedynie szerszej ochrony niż wymaganej porozumieniem) uregulowania TRIPS nie mogły wejść w życie w tym samym czasie dla wszystkich członków porozumienia.

W porozumieniu TRIPS, dostrzegając skalę problemów związanych z wdrożeniem ustanowionych zasad współpracy, zawarto w art. 66 ust. 1 zapis zwalniający kraje najsłabiej rozwinięte z większości przyjętych zobowiązań przez okres 10 lat, czyli do końca 2005 r. Natomiast krajom rozwijającym się i przechodzącym transformację ustrojową przyznano okres 4 lat na przeprowadzenie procesu implementacji, do końca 1999 r. Dodatkowo w deklaracji z Doha z 2001 r. dotyczącej porozumienia TRIPS i zdrowia publicznego przedłużono krajom LDC czas na zapewnienie zgodności z przepisami dotyczącymi patentów i ochrony danych w zakresie produktów farmaceutycznych do 2016 r. W 2005 r. w odpowiedzi na wniosek złożony przez LDC dokonano kolejnego przedłużenia okresu na wprowadzenie przez nie TRIPS do dnia 1 lipca 2013 r.

Wobec zbliżającego się terminu końcowego Haiti w imieniu LDC złożyło kolejny wniosek o wydłużenie okresu przejściowego na przyjęcie większości zobowiązań traktatowych, jednakże tym razem nie na określony czas, a „do czasu, gdy przestaną być Członkami – najsłabiej rozwiniętymi krajami.” Podczas regionalnego spotkania przygotowawczego dla Afryki w stolicy Tanzanii Dar es Salaam w marcu 2013 r., poprzedzającego coroczną konferencję przeglądową ministrów Rady Społeczno-Gospodarczej ONZ, uznano, że własność intelektualna i jej ochrona są niezbędne dla rozwoju Afryki, w związku z czym tamtejsi decydenci polityczni powinni podwoić wysiłki na rzecz wypracowania ram prawnych w zakresie przestrzegania międzynarodowego systemu własności intelektualnej, a dalsze bezterminowe odraczanie wdrożenia traktatu TRIPS mogłoby zmniejszyć motywację do prac nad nimi. W związku z powyższym Rada do spraw TRIPS Światowej Organizacji Handlu (WTO) przedstawiła projekt decyzji w sprawie wydłużenia okresu przejściowego dla najsłabiej rozwiniętych państw (LDC) na mocy Porozumienia TRIPS. W decyzji tej określono, że członkowie – kraje LDC, nie są zobowiązane do stosowania przepisów TRIPS innych niż 3, 4 i 5, do dnia 1 lipca 2021 r. lub do czasu, kiedy przestaną być członkami – krajami LDC, zależnie od tego, która data nastąpi wcześniej.

Kraje najsłabiej rozwinięte dostały tym samym kolejny termin na dostosowanie swojego systemu prawnego do wymogów TRIPS. Dostosowanie to oznacza konieczność wyrównania poziomu ochrony, czyli jego znacznego podwyższenia do poziomu gwarantowanego przez kraje wysoko rozwinięte, czego celem jest stworzenie warunków do pobudzania innowacyjności i kreatywności w krajach rozwijających się. Przeciwnicy szybkiej implementacji TRIPS w krajach LDC wskazują jednakże, że kraje te są obecnie głównie odbiorcą, a nie twórcą chronionych utworów czy technologii co generuje po ich stronie większe koszty niż korzyści. Podnosi się także, że kraje wysoko rozwinięte w okresie własnego rozwoju nie były krępowane tak rygorystycznymi uregulowaniami kwestii praw własności intelektualnej, co generowało możliwość tworzenia kolejnych opracowań, przekształceń i ulepszeń wcześniejszych utworów lub projektów przyczyniając się do ogólnego rozwoju kultury i techniki. Niedostosowanie się do zasad określonych w TRIPS oznacza jednakże możliwość zastosowanie sankcji gospodarczych, jak ograniczenia importowe a także uruchomienia mechanizmów dochodzenia roszczeń.

Kraje LDC mają zatem czas na dostosowanie się do wymogów TRIPS lub też na lobbowanie za taką zmianą porozumienia, która będzie w większym stopniu niż obecnie wpływać na pobudzanie rozwoju technologicznego i ekonomicznego przy uwzględnieniu ich specyficznych uwarunkowań gospodarczych.