Jestem autorem pracy dyplomowej i chcę ją wydać drukiem. 1) Czy kwestia ta wymaga zgody uczelni? 2) Jakie prawa do pracy może sobie rościć jej promotor? 3) Czy promotorowi przysługują prawa do tematu pracy, skoro jest jego autorem? 4) Czy mogę w pracy wykorzystać cudze utwory takie jak obrazki?

Prawa autorskie do pracy dyplomowej przysługują jej twórcy (współtwórcom). Zgodnie z art. 15a pr. aut. uczelni przysługuje jedynie pierwszeństwo w opublikowaniu tej pracy – na co uczelnia ma jednak tylko 6 miesięcy od obrony. Po tym czasie student może samodzielnie opublikować pracę, chyba że jest ona częścią utworu zbiorowego. Kwestie te można jednak uregulować odmiennie w umowie pomiędzy uczelnią i autorem. Elementem tej umowy może być np. regulamin studiowania lub tzw. regulamin „własności intelektualnej”, do którego posiadania obligują przepisy o szkolnictwie wyższym (art. 86c pr. o szkoln. wyższ.). Należy sprawdzić te dokumenty.

Na gruncie prawa autorskiego, promotor może rościć sobie prawa do pracy, jeżeli stanie się jej współtwórcą. Może tak być, jeżeli sam wniesie do niej własny wkład indywidualnej twórczości. Generalnie nie powinien jednak tego robić, gdyż nie na tym polega zadanie promotora. Twórcą pracy powinien być student, a promotor ma jedynie studenta prowadzić. Zatem, w normalnej sytuacji, promotor nie może rościć sobie praw do pracy dyplomowej swojego studenta.

Ale jeżeli promotor wykroczy poza granice określone jego funkcją i faktycznie zacznie współtworzyć pracę ze studentem, to wtedy będą mu przysługiwać wspólne z nim prawa autorskie. Art. 9 ust. 1 pr. aut. zawiera domniemanie równości udziałów współautorów, które można obalić wykazując faktyczny udział współautora. Niezależnie od wysokości udziałów, do wykonywania praw do całości utworu (tu: wydania drukiem) konieczna jest zgoda wszystkich współautorów – w braku takiej zgody rozstrzyga sąd (art. 9 ust. 3 pr. aut.).

Istnieje praktyka wskazywania jako współautorów osób, które nie wniosły co prawda wkładu twórczego w dany utwór naukowy, ale np. dostarczyły wyników opisywanych badań, kierowały tymi badaniami itp. Praktyka ta może być różnie oceniana. Jeżeli rozumieć ją jako przypisywanie współtwórczości utworu w rozumieniu prawa autorskiego, to jest ona nielegalna (przypisanie sobie autorstwa cudzego utworu to plagiat). Jeżeli jednak chodzi o wskazanie rzeczywistego zaangażowania danej osoby w całokształt pracy naukowej, to jest to jak najbardziej dopuszczalne, choć niewymagane prawem autorskim (w tym sensie nie ma nic nielegalnego we wskazaniu w książce, że stanowi ona wydanie pracy dyplomowej napisanej pod kierunkiem danej osoby, choć z drugiej strony nie ma takiego prawnego wymogu).

Prawo autorskie nie chroni idei i zasad, a jedynie sposoby ich wyrażania. Temat pracy to zazwyczaj tylko idea, choć czasem dość dalece skonkretyzowana. Może być wiele prac na dany temat, nawet jeżeli jest on bardzo szczegółowy i to te prace będą utworami. Czasem trudno jednak odróżnić ideę od sposobu jej wyrażenia. Ponadto, wkład indywidualnej twórczości wymagany do uznania za utwór jest niski. Istnieje zatem spore prawdopodobieństwo, że utworem może być zestawienie nawet kilku-kilkunastu słów (np. slogany reklamowe). Utworem może być zatem tytuł pracy. Jeżeli promotor jest autorem tytułu, to wydanie pracy jako książki jest możliwe, ale pod warunkiem samodzielnego stworzenia alternatywnego tytułu (od nowa, bez zmieniania tytułu promotora). Nie oznacza to jednak jeszcze automatycznie, że utworem będzie temat pracy wyrażony w takim tytule. Prawo autorskie może chronić ten temat, ale tylko jeżeli został on wyrażony w twórczy i indywidualny sposób. Temat jako abstrakcyjna idea nie będzie chroniony.

Zasady korzystania z cudzych utworów we własnych utworach opisywaliśmy już w odpowiedziach na wcześniejsze pytania. Warto zapoznać się zwłaszcza z wątpliwościami co do dopuszczalności dozwolonego cytowania ilustracji, fotografii itd.