Jaki jest status prawny baz danych? Czy chroni je prawo autorskie? Jeśli tak, to czy dotyczy to także roczników statystycznych GUS?

Bazy danych mogą być chronione zarówno prawem autorskim, jak i osobnym reżimem wynikającym z ustawy o ochronie baz danych (tzw. prawa sui generis). Prawo autorskie chroni bazy, „nawet jeżeli zawierają niechronione materiały, o ile przyjęty w nich dobór, układ lub zestawienie ma twórczy charakter, bez uszczerbku dla praw do wykorzystanych utworów.” (art. 3 pr. aut.) Przesłanką ochrony jest tu zatem zawartość indywidualnej twórczości, podobnie jak w przypadku innych utworów.

Producent bazy danych może niezależnie mieć wyłączne prawo do pobierania danych i ich wtórnego wykorzystania, jeżeli stanowi ona „zbiór danych lub jakichkolwiek innych materiałów i elementów zgromadzonych według określonej systematyki lub metody, indywidualnie dostępnych w jakikolwiek sposób, w tym środkami elektronicznymi, wymagający istotnego, co do jakości lub ilości, nakładu inwestycyjnego w celu sporządzenia, weryfikacji lub prezentacji jego zawartości.” (art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie baz danych). Najbardziej istotną przesłanką tej osobnej ochrony jest poniesienie nakładu inwestycyjnego.

Pr. aut. nie chroni dokumentów i materiałów urzędowych, do których mogą zaliczać się m.in. materiały wydawane przez GUS. Natomiast ustawa o ochronie baz danych nie zawiera takiego wyraźnego wyłączenia. W praktyce przyjmuje się, że prawa wyłączne do baz danych mogą przysługiwać organom publicznym. Dla przykładu, w sprawie Compass-Datenbank GmbH v. Austria (C-138/11) ETS rozpatrywał konsekwencje powoływania się przez administrację publiczną na prawa sui generis do baz danych i nie zakwestionował możliwości przysługiwania tych praw takim podmiotom.

Można mieć jednak wątpliwości, czy organy administracji ponoszą nakłady na bazy danych o charakterze inwestycyjnym. Decyzje o stworzeniu określonego zasobu nie są przecież podejmowane przez nie z uwzględnieniem oczekiwanych przychodów i kosztów, lecz stanowią po prostu wykonanie ustawowo nałożonych zadań, nawet gdy ich wykonanie zawsze przyniesie straty.