Jestem autorem internetowego komiksu wykorzystującego niektóre motywy i bohaterów stworzonych przez Jana Brzechwę. Postanowiłem wydać go w formie papierowej publikacji we współpracy z pewną niszową oficyną wydawniczą. Pojawia się jednak poważna wątpliwość odnośnie legalności takiego działania w świetle zależności stworzonego przeze mnie utworu od dorobku twórczego Jana Brzechwy. W jaki sposób mogę uzyskać prawa do legalnego wykorzystania postaci i motywów stworzonych przez Jana Brzechwę?

W omawianym przypadku możemy mieć do czynienia z tzw. utworem zależnym. Utwór taki nie powstaje całkiem samoistnie, lecz na bazie innego już istniejącego dzieła. Klasycznym przykładem takiego utworu jest tłumaczenie. Zaliczyć tu można także przeróbkę, adaptację, czy opracowanie.

Samo sporządzenie opracowania nie wymaga oczywiście niczyjej zgody. Natomiast rozporządzanie i korzystanie z niego uzależnione jest od zezwolenia twórcy utworu pierwotnego (art. 2 ust. 2 pr. aut.) – w tym przypadku spadkobierców Jana Brzechwy.

Możliwe jednak, że treści nawiązujące do twórczości Jana Brzechwy stanowią tylko fragment komiksu. Innymi słowy, postaci i motywy pojawiają się tylko w fabule nie stanowiąc jej dominanty kompozycyjnej. W takim przypadku można rozważyć skorzystanie z tzw. prawa dozwolonego cytatu – tj. korzystanie bez zgody twórcy. Zgodnie z nim wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym wyjaśnianiem, analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku twórczości (art. 29 ust. 1 pr. aut.). Trzeba jednak pamiętać, że taki cytat musi pełnić podrzędną rolę w stosunku do całości dzieła. Istotne jest też, aby był on podyktowany celem określonym w przepisie. W omawianym przypadku można rozważyć ewentualnie powołanie się na cel określony jako „prawo gatunku twórczości”. Może być jednak trudne do udowodnienia – choć niewykluczone – że komiks jest gatunkiem, który odwołuje się do innych dzieł literackich.