Opublikowano 17 grudnia 2012
Pierwsza pomoc w prawie autorskim: przewodnik
Autorzy: Piotr Czerniawski, Jarosław Lipszyc, Marcin Wilkowski
Stworzenie przewodnika było możliwe dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu Otwórz się!
Spis treści:
- Utwory
- Kto jest twórcą?
- Prawa twórców
- Autorskie prawa osobiste
- Autorskie prawa majątkowe
- Własność przedmiotu a prawa autorskie
- Domena publiczna
- Utwory osierocone
- Dozwolony użytek prywatny
- Dozwolony użytek publiczny
- Utwory zależne
- Organizacje Zbiorowego Zarządzania
- Pola eksploatacji
- Przeniesienie praw majątkowych
- Licencje
- Wolne licencje
- Ile jest wolnych licencji?
- Copyleft
- Creative Commons
- Licencje CC BY i CC BY-SA
- Dobre i złe praktyki opisu wolnych licencji
- Wzory umów licencyjnych
Wstęp
Jeśli czytasz ten tekst, to zapewne już teraz masz problem z prawem autorskim. Zapewne masz go od niedawna. I zapewne zastanawiasz się, dlaczego kiedyś ten problem dla ciebie nie istniał.
Większość praw, które znamy, dotyczy pewnego tylko, szczególnego wycinka rzeczywistości. Prawo autorskie jest inne: reguluje całość relacji komunikacyjnych między ludźmi. Każdy email, rozmowa telefoniczna, czat czy wpis na stronie internetowej jest regulowany prawem autorskim. To ono mówi nam, co jest dozwolone, a co jest zakazane. Dlatego prawo autorskie ma w krajobrazie współczesnej kultury funkcję wyjątkową.
Jeszcze nie tak dawno temu komunikowanie się z innymi było stosunkowo proste: wszystko to, co prywatne — jak rozmowy, listy, telefony — było dozwolone. Wszystko to, co związane z publikacją — a więc należące do sfery publicznej — wymagało zarządzenia kwestią praw autorskich, ale nie musieliśmy się tym specjalnie przejmować, gdyż obowiązek ten brał na siebie wydawca.
Pojawienie się komputerów i internetu dramatycznie zmieniło sytuację. Dzięki nim każdy z nas stał się publikującym autorem i wydawcą zarazem. To oznacza także, że każdy z nas jest osobiście odpowiedzialny za przestrzeganie prawa autorskiego.
Niniejszy poradnik ma za zadanie wprowadzić nas w świat podstawowych pojęć i regulacji prawa autorskiego. Wprowadzenie to ma charakter skrótowy, i nie rości sobie pretensji do pełnego rozpoznania problemów wynikających z tej regulacji. Niestety, w większości przypadków nie pozwoli nam na zrezygnowanie z konsultacji prawnika. Będziemy jednak przynajmniej wiedzieć jak zadać pytanie i pozwoli nam zrozumienie jego odpowiedzi.