Blurred line, czyli nieostra granica między inspiracją a kopią

Nie jest to pierwszy spór ani orzeczenie w sprawie o prawa autorskie w branży muzycznej. Jednak ten przypadek ma charakter szczególny, gdyż dotyczy podobieństw przejawiających się w stylizacji, rytmie i barwie dźwięku. Prawnik rodziny Gaye, Richard Busch, zarzucał, że piosenki „wydają się brzmieć tak samo” („feel and sound the same”). Rzeczywiście po przesłuchaniu Blurred Lines i Got to Give It Up, bez przeprowadzania profesjonalnej muzycznej analizy, można wyczuć wspólne elementy. Sami artyści nie wypierali się tego, Williams przyznawał, że miał w głowie piosenkę Gaye’a przy pisaniu Blurred Lines, później w obronie tłumaczył, że mówił to pod wpływem alkoholu i środków odurzających.

Howard King, reprezentujący Thicke’a, Williamsa oraz rapera T.I (Clifford Harris Jr., roszczenie wobec niego zostało oddalone) mówił, że artyści potrzebują swobody do kreatywnego działania. W jednej z wypowiedzi skierowanej do ławników podkreślał, że nikt nie może mianować się właścicielem gatunku muzycznego czy stylu, a inspirowanie się twórczością Gaye’a jest zaszczytem. Sąd w Los Angeles miał zatem rozstrzygnąć, czy podobieństwo zaistniałe między spornymi utworami stanowi dozwoloną i nie wymagającą zgody twórcy utworu pierwotnego inspirację niechronionymi ideami, czy opracowanie bądź zapożyczenie twórczych elementów utworu, którego rozpowszechnienie bez zezwolenia jest naruszeniem praw autorskich. Sąd orzekł, że w istocie hit z 2013 r. narusza prawa do oryginału i w ten sposób przesunął granicę inspiracji.

Poza orzeczeniem co do meritum sprawy, wątpliwości budzi sam proces. Słysząc o pozwie o plagiat, pierwsze co zrobi każdy zainteresowany, to przesłucha dwie potencjalnie podobne piosenki by je porównać. Taka sytuacja nie miała miejsca na sali sądowej, ławie przysięgłych nie zaprezentowano piosenek w pełnym brzmieniu. Prawa rodziny Gaye były ograniczone jedynie do zapisu nutowego, ze względu na niedopatrzenia przy rejestracji dzieła. W efekcie analiza w trakcie procesu polegała na porównaniu nut i akordów użytych w obu utworach. Eksperci powołani przez rodzinę Gaye'ów przedstawili osiem różnych elementów z Got To Give It Up, które rzekomo zostały wykorzystane w Blurred Lines. Ława przysięgłych wydała wyrok, polegając jedynie na opinii ekspertów, nie przesłuchując dokładnie obu utworów. Blurred Lines zostało im przedstawione w całości, z urywkami teledysku, ale nagranie Got To Give It Up zaprezentowano nie w oryginale, ale w wersji nagranej na podstawie zapisu nutowego przez basistę i klawiszowca. Brakowało w nim nawet głosu wokalisty. Jest to istotne, gdyż sam zapis nut nie oddaje wszystkich elementów utworów. W ocenie sprawy przysięgli zatarli granicę między chronionymi elementami utworu a generalnym odczuciem i stylem. Dodatkowo część z tych elementów uznanych za skopiowane nie jest oryginalna i pojawia się większej liczbie piosenek, niż tylko te dwie. Jak pisze Aleksandra Sewerynik na łamach Kwartalnika Urzędu Patentowego RP sam schemat akordowy nie jest elementem chronionym utworu i nie podlega ochronie, co dobrze ilustruje film Four Chords grupy Axis of Awsome.

Wyrok nie jest jeszcze prawomocny, Thicke i Williams będą składać apelację. Gdy jednak sąd wyższej instancji utrzyma orzeczenie w mocy, może mieć ono negatywny wpływ na świat muzyczny. Uderzy we wszystkich tych, którzy w procesie twórczym czerpią inspirację z różnych gatunków i stylów poszczególnych grup muzycznych. Artyści przecież nie działają w próżni i niełatwo im odciąć się od twórczości, z którą mieli wcześniej styczność. A zapożyczanie i przerabianie może być normą, nie tylko w tych gatunkach muzyki, które polegają na remiksie i samplowaniu, o czym mówi np. Kirby Ferguson w wystąpieniu na TED w czerwcu 2012 roku.

Decyzja sądu z Los Angeles może podciąć skrzydła artystom, od tej pory obawiającym się, że zaczerpnięcie nawet najmniejszego elementu z innego utworu może zostać ocenione jako naruszenie. Twórcy Blurred Lines w wywiadach tłumaczyli, że piosenka miała dać wyraz pewnej ery, rodzaju czy klimatu lat 70., a nie nawiązywać bezpośrednio do utworu Gaye’a. Howard King, adwokat Thicke’a i Williamsa nie ustępuje, twierdząc, że on i jego klienci czują się zobowiązani wobec wszystkich twórców piosenek, by ten wyrok nie pozostał w mocy.