Czy dozwolony użytek obejmuje korzystanie z utworu przez jednostki organizacyjne (np. osoby prawne)? Czy podmioty te mogą zapoznawać się z tymi utworami np. w celu rozważenia zasadności kupienia licencji?

Istnieją przepisy o dozwolonym użytku, które obejmują jednostki organizacyjne. Np. art. 27 zezwalający na korzystanie z utworów instytucjom naukowym i oświatowym lub art. 28 pozwalający udostępniać utwory bibliotekom, szkołom i archiwom. Niektóre inne przepisy o dozwolonym użytku dotyczą każdego użytkownika – zarówno osób fizycznych, jak i jednostek organizacyjnych, jak np. art. 33 lub 33^1.

Można mieć natomiast wątpliwości co do podmiotowego zakresu dozwolonego użytku osobistego (art. 23). Przepis ten ogranicza zakres korzystania do „własnego użytku osobistego” oraz do „kręgu osób pozostających w związku osobistym”. Doktryna i orzecznictwo nie są zgodne, czy wobec tego brzmienia można skopiować utwór na własne potrzeby zawodowe, i czy w ogóle można mówić o „osobistym użytku” jednostek organizacyjnych. Przyjęcie ścisłej wykładni art. 23 zdelegalizowałoby codzienne czynności wykonywane w większości zawodów wymagających stałego pozyskiwania wiedzy – takich jak prawnicy, lekarze, księgowi itd. (kopiowanie artykułów z prasy specjalistycznej, przesyłanie ich sobie mailem itd.). Mogłoby to także sparaliżować bieżące działanie wielu jednostek organizacyjnych.

Warto przy tym pamiętać, że korzystanie w ramach dozwolonego użytku osobistego jest odpłatne. Pobierane są opłaty od czystych nośników (płyt CD, DVD, papieru kserograficznego) i urządzeń takich jak dyski twarde. Opłaty te pobierane są od wszystkich takich nośników i urządzeń, niezależnie od tego, przez kogo i w jakim celu są one wykorzystywane. Wdrożenie i egzekwowanie ścisłej interpretacji art. 23 powinno wobec tego iść w parze ze zwolnieniem od opłat nośników i urządzeń wykorzystywanych na cele zawodowe wraz z wprowadzeniem sprawnego mechanizmu uzyskiwania licencji na korzystanie z utworów.

Poza tym, samo zapoznawanie się z utworem nie stanowi wkroczenia w prawa autorskie. O takim wkroczeniu możemy mówić dopiero w sytuacji dokonania zwielokrotnienia, rozpowszechnienia lub modyfikacji utworu. Dopiero wtedy musimy zastanawiać się, czy czynność objęta jest dozwolonym użytkiem, czy też wymagana jest zgoda uprawnionego.