Jakiś czas temu uruchomiliśmy w naszej szkole radiowęzeł. Chcielibyśmy puszczać w nim muzykę, zastanawiamy się jednak, jak zrobić to zgodnie z prawem. Na stronie ZAiKS-u znaleźliśmy informację, że za jednokrotne odtworzenie publiczne utworu w celach niekomercyjnych należy zapłacić 13,69 zł. Czy dobrze interpretujemy przepisy? Czy jest jakaś inna droga, dzięki której radiowęzeł mógłby legalnie puszczać popularną (nie w rozumieniu gatunku, ale gustów większości uczniów) muzykę? Oczywiście radiowęzeł nie zarabia za swoją działalność i nie ma funduszy na każdokrotne wykupowanie praw do utworów.

Korzystanie z utworów przez szkołę nie wymaga uzyskiwania zgody i opłacania wynagrodzenia, ale tylko wtedy, jeżeli mieści się w granicach określonych przepisami o dozwolonym użytku. W ramach tych przepisów, funkcjonuje dozwolony użytek edukacyjny, którego dokładne wymagania wyjaśnialiśmy w ramach odpowiedzi na wcześniejsze pytania.

Nie jest oczywiste, czy działalność szkolnego radiowęzła będzie zawsze mieściła się w ramach użytku edukacyjnego. Nie jest to wykluczone, ale każdorazowo trzeba zadbać, aby spełnione zostały wszystkie wymagania odnośnie tego użytku.

Poza formalną analizą przepisów warto rozpoznać, jaka w tej kwestii funkcjonuje praktyka – zwłaszcza ze strony organizacji zbiorowego zarządzania. Na stronach ZAiKSu, w artykule napisanym przez dyrektora Krzysztofa Lewandowskiego czytamy na przykład: „W szkole może też działać tzw. radiowęzeł szkolny. Uczniowie mogą tworzyć własne audycje z wykorzystaniem cudzych utworów a także „wpuszczać” na antenę szkolną programy innych nadawców. Warunkiem jednak jest, aby odbiór nie był możliwy poza budynkiem szkolnym. W szkole możliwy jest także odbiór twórczości z radia i telewizji, poza radiowęzłem, bezpośrednio z urządzeń odbiorczych. Powyższe uprawnienia gwarantuje art.24 ust.1 i 2 ustawy.” (http://zaiks.org.pl/druk/192,0,27_wykorzystywanie_tworczosci_w_szkolach)

Z powyższego wynika, że ZAiKS co do zasady traktuje radiowęzły szkolne jako mieszczące się w ramach dozwolonego użytku edukacyjnego. Przy czym, poza ZAiKSem istotne jest tu stanowisko niektórych innych organizacji zbiorowego zarządzania, gdyż w określonym nagraniu może mieścić się wiele różnych praw – nie tylko prawa autorskie, ale też prawa pokrewne do artystycznych wykonań, fonogramów – a prawa te reprezentują organizacje takie jak STOART, SAWP, czy ZPAV.

Jeżeli okaże się, że korzystanie w ramach radiowęzła wykracza jednak poza ramy dozwolonego użytku, to pozostaje jeszcze pytanie o dokładną wysokość opłaty. Organizacje zbiorowego zarządzania posługują się tzw. „tabelami wynagrodzeń”, które po zatwierdzeniu przez Komisję Prawa Autorskiego są obowiązujące w tym sensie, że nie można ich negocjować. Ale tabele zawierają listę różnych stawek dotyczących różnych sytuacji – trzeba sprawdzić, która stawka najbardziej odpowiada sytuacji szkolnego radiowęzła, gdyż nie musi to być konieczne wskazane w pytaniu „jednokrotne odtworzenie”.