Chciałbym przygotować film w technice found footage, który byłby zamieszczony na stronie internetowej ewentualnie pokazywany w galeriach lub innych publicznych miejscach. W związku z tym chciałbym zapytać w jaki sposób przedstawia się kwestia praw autorskich. Czy ma znaczenie źródło pozyskania filmów? (ściągam je z youtube, chomikuj.pl lub torrentów, nagrywam z TV, kopiuję z DVD – bo tylko w tym ostatnim przypadku jest widoczne ostrzeżenie o zakazie kopiowania).

Wykorzystanie cudzych utworów we własnej twórczości jest możliwe albo za zgodą uprawnionego, albo w granicach dozwolonego użytku. W określonych wypadkach taka zgoda może zatem nie być konieczna, np. jeżeli fragment cudzego filmu wykorzystamy spełniając wszystkie przesłanki dozwolonego cytatu. Jeżeli jednak twórca filmu w technice found footage nie jest w stanie wykazać, że przesłanki dozwolonego użytku są spełnione, musi uzyskać zgodę od wszystkich uprawnionych do danego utworu.

Źródło pozyskiwania filmów nie ma znaczenia, przynajmniej nie bezpośrednio. Jeżeli korzystamy z utworów w ramach dozwolonego użytku to konieczne jest, aby utwór był już rozpowszechniony. W rozumieniu prawa autorskiego oznacza to, że został on kiedyś, gdzieś udostępniony publiczności za zgodą twórcy. To, że po tym udostępnieniu użytkownik działający w granicach dozwolonego użytku pozyskuje utwór z takiego lub innego źródła nie ma znaczenia – polskie prawo autorskie nie wprowadza wymogu uzyskiwania utworów z konkretnego źródła, ale istnieją prawnicy, którzy taki wymóg wywodzą np. z generalnej klauzuli art. 35 zakazującej dozwolonego użytku (zakaz naruszania słusznych interesów twórcy).

Jeżeli natomiast zwracamy się o zgodę twórcy, to źródło pozyskania utworu może być częścią uzgodnień. Twórca sam będzie pewnie zainteresowany tym, aby jego utwór został wykorzystany w najlepszej możliwej jakości itd. Twórca może się jednak zgodzić na to, abyśmy skorzystali z utworu pozyskanego we własnym zakresie.

To, że pewne źródła (np. płyty DVD) opatrzone są zastrzeżeniami, a inne nie, również nie ma bezpośredniego znaczenia. Po pierwsze, zastrzeżenia takie nie mogą ograniczyć ustawowych swobód użytkownika określonych w przepisach o dozwolonym użytku (choć oczywiście istnieją prawnicy dopuszczający możliwość takiego ograniczenia w drodze umowy). Po drugie, brak zastrzeżenia na pewno nie oznacza zgody – prawo autorskie chroni każdy utwór ustanawiając domyślny obowiązek uzyskania zgody na korzystanie z niego.

Źródło pozyskania utworu może mieć zatem znaczenie jedynie wtedy, gdy jest ono opatrzone oświadczeniem uprawnionego rozszerzającym swobodę użytkownika poza zakres dozwolonego użytku. Jest tak w przypadku różnych repozytoriów, z których korzystają twórcy udzielający wolnych licencji, takich jak np. licencje CC-BY lub CC-BY-SA. Wykorzystanie takich materiałów we własnych utworach jest dozwolone (licencje zawierają bardzo szeroką zgodę twórcy), ale musi odbywać się z poszanowanie obowiązków wynikających z tych licencji (takich jak uznanie autorstwa, klauzule „copyleft”).