Czy art. 27 ust. o prawie autorskim pozwala na to, by wykładowca w publicznej szkole wyższej na zajęciach językowych (lektorat) akceptował korzystanie przez studentów z ksero podręcznika (kopiowany rozdział po rozdziale, ale docelowo podręcznik jest realizowany w całości)?

Art. 27 pr. aut. dotyczy korzystania z utworów przez instytucje naukowe i oświatowe. Ogranicza on sporządzanie egzemplarzy do fragmentów utworów, a nie całych utworów. Oznacza to jednak tylko tyle, że dana instytucja nie może przygotować kopii całych książek dla swoich pracowników lub słuchaczy.

Kopiowanie utworów na własne potrzeby przez studentów reguluje natomiast zupełnie inny przepis, tj. art. 23 pr. aut. Wokół dopuszczalności kserowania całych książek na podstawie art. 23 toczą się spory, ale generalnie przepis ten nie zakazuje takich praktyk w sposób wyraźny i jednoznaczny. Taki zakaz niektórzy próbują wywodzić z ogólnych klauzul zawartych w art. 35 (np. zakaz naruszania słusznych interesów twórcy). Jednocześnie jednak istnieje cały system opłat pobieranych od punktów ksero, producentów kserokopiarek oraz papieru kserograficznego, który ma rekompensować twórcom i wydawcom rzekome straty z kopiowania. Kwestie te omawialiśmy już w odpowiedziach na inne pytania dotyczące dozwolonego użytku osobistego.

Można oczywiście zadawać pytanie, czy korzystanie ze skserowanej przez studenta we własnym zakresie całej książki nadal mieści się w dozwolonym użytku osobistym. Zakres tego użytku obejmuje rodzinę i znajomych, a nie wszyscy uczestnicy zajęć (wliczając w to wykładowcę) spełniają te kryteria. Jeżeli korzystanie na zajęciach wykracza poza ten krąg (np. praca w grupie, wygłaszanie tekstu), byłoby to naruszeniem dozwolonego użytku osobistego. Jednocześnie jednak, ten sporządzony we własnym (dozwolonym) zakresie egzemplarz byłby wtedy przecież wykorzystywany w ramach instytucji oświatowej, co wyraźnie dopuszcza pierwsza część art. 27 (pozwala ona korzystać z utworów rozpowszechnionych niezależnie od tego skąd pochodzi ich konkretny egzemplarz).

Zatem, ewentualny zakaz takiego korzystania można wywodzić jedynie z klauzul generalnych art. 35, co nie jest jednak takie oczywiste w obliczu istnienia systemu opłat reprograficznych (można je rozumieć jako rozstrzygnięcie ustawodawcy co do sposobu poszanowania interesu twórcy w przypadku kopiowania).