Rząd przyjął projekt nowelizacji prawa autorskiego

Przede wszystkim, treść przyjętego przez Rząd projektu znacznie odbiega od tego, co było wcześniej prezentowane i konsultowane przez MKiDN. Nie możemy tu zatem po prostu powtórzyć tego, co pisaliśmy o poprzednich wersjach projektu, ale też wiele z tamtych uwag pozostaje nadal aktualnymi. Istotne zmiany poczyniono zwłaszcza w częściach dotyczących wynagrodzeń za użyczanie oraz korzystanie z utworów osieroconych. Pojawiły się np. takie rozwiązania jak finansowanie tych wynagrodzeń z Funduszu Promocji Kultury zasilanego na podstawie przepisów o grach hazardowych. Podział tych kwot pozostawiono już jednak organizacjom zbiorowego zarządzania, co jest o tyle dziwne, że wszystkie dane konieczne do obliczenia wynagrodzenia należnego danemu twórcy (lub wydawcy) będą po stronie bibliotek i MKiDN. To jeden z kilku, a może nawet kilkunastu przykładów rozwiązań, które same w sobie może nie są z gruntu złe, ale na pewno dałoby się zaprojektować je lepiej.

Jak to zwykle bywa przy tego rodzaju przedsięwzięciach, dość poważnemu rozmyciu uległ pierwotnie deklarowany jeden z głównych „obszarów” nowelizacji – „możliwie jak najszerszy dostęp do utworów i przedmiotów praw pokrewnych” (co ciekawe, sformułowanie to pozostało w uzasadnieniu projektu). W zakresie przepisów o dozwolonym użytku (poza wykreśleniem przepisu dotyczącego pressclippingu) nie możemy bowiem nadal dopatrzeć się zmian, które przyniosą istotną jakościową zmianę (i to zarówno z perspektywy twórców, jak i użytkowników). Co gorsza, niewątpliwej liberalizacji w kilku miejscach towarzyszy dostarczenie nowych wątpliwości i brak rozwiązania wielu już obecnie istniejących. Dla przykładu, pozostawiono enigmatyczny „trójstopniowy test” i podmiotowe ograniczenia dozwolonego użytku, dodając takie ograniczenia, jak np. wobec bibliotek – zakaz powiększania zbiorów przez digitalizację czy wobec instytucji naukowych – zakaz zwielokrotniania całych utworów na potrzeby badań (praktyczne wykluczenie maszynowej analizy danych). W takiej sytuacji otwarcie celów cytatu czy wyraźne dopuszczenie cytowania m.in. fotografii nie wydaje się specjalnym krokiem w stronę „jak najszerszego dostępu”.

Zatem, choć faktycznie nie możemy tu wprost powtórzyć wygłaszanych wcześniej szczegółowych uwag do tego projektu nowelizacji, to wiele z nich nadal zachowuje aktualność i na pewno podtrzymujemy naszą ogólną konstatację: „obowiązujące Polskę przepisy prawa międzynarodowego i europejskiego pozwalają na więcej”.